De Cacaoboom
Onze naam is geïnspireerd op een stukje bijzondere geschiedenis. In 1829 kocht apotheker Jan Hendrikszn. Veen een molen genaamd De Cacaoboom. Oorspronkelijk stond deze molen in Oost-Zaandam, ter hoogte van de huidige kanovereniging Quo Vadis. In 1830 werd zijn dochter geboren: Catharina Cornelia (Neeltje) Jans Veen.
Jan Hendrikszn. Veen, geboren in 1799 te Sneek, had zich in 1823 gevestigd als apotheker. Drie jaar later kocht hij een woning aan het einde van de Hoogstraat in Koog aan de Zaan, vlakbij de grens met Zaandijk. Daar richtte hij ook zijn firma J. Veen & Co. op, waarmee hij zich naast de apotheek ook toelegde op de productie van cacao en chocolade. Zijn broer Lambertus werkte in het begin met hem samen, tot hij rond 1840 overstapte naar de wijnhandel.
De molen – oorspronkelijk bedoeld voor het malen van tabak – werd door Veen omgebouwd tot cacaomolen. Op het erf van zijn huis was hiervoor voldoende ruimte; vroeger stond daar zelfs de scheepshelling van Aris Pieterse uit 1694.
In 1849 ontstond er brand in de molen. Veen besloot daarop het binnenwerk te verplaatsen naar een nieuwe molen met dezelfde naam in Westzaan, gebouwd in 1851. Deze werd gebruikt voor het malen van cacaodoppen en blauwsel.
In 1855 werden zowel de molen als het huis in Koog geveild. De familie verhuisde terug naar Sneek, waar Veen een stoom aangedreven chocoladefabriek begon onder de naam "Nederland". De productie werd volledig overgeheveld naar deze nieuwe locatie.
De molen in Westzaan kreeg daarna verschillende functies: er werd blauwsel geproduceerd, later brandde men er koffiedoppen voor koffiestroop. In 1900 brandde De Cacaoboom volledig af. Door de harde wind dreigden ook nabijgelegen molens als ‘De Schoolmeester’ en ‘De Veenboer’ te worden getroffen, maar dankzij snel optreden van de brandweer kon erger worden voorkomen.
In 1905 werd nog geprobeerd een nieuwe blauwselfabriek te vestigen op het erf, maar deze hield geen stand door concurrentie van ‘De Paradijsvogel’. Uiteindelijk werd het pand zelfs nog gebruikt als autosloperij. Tot op de dag van vandaag staat het gebouw er nog steeds.
Na het overlijden van Jan Hendrikszn. Veen in 1874 namen zijn neven het bedrijf over. Ondanks het winnen van prijzen op tentoonstellingen, konden ze niet op tegen de concurrentie uit Holland. Pogingen om het bedrijf nieuw leven in te blazen, onder andere met hulp van D. Francken uit Koog aan de Zaan, mislukten. In 1900 werd de fabriek overgenomen door Remmert Pieper, een handelaar in chemicaliën uit Wormerveer.
Wandel door geschiedenis en geur van cacao – Van de rode buurt naar de Zaanse Schans
Een bezoek aan de Zaanse Schans is een reis door de tijd. Hier, langs de Zaan, staat een uniek openluchtmuseum met draaiende windmolens, houten huizen en eeuwenoude ambachten. Maar wist je dat deze streek ook de bakermat is van de cacao-industrie in Nederland – en zelfs van Europa?
De Zaanstreek: het oudste industriegebied van Europa
Al in de 17e eeuw was de Zaanstreek een ongekend industrieel centrum. Nergens anders in Europa stonden zo veel molens bij elkaar: honderden windmolens die samen wel meer dan 15 verschillende producten verwerkten, van olie en verf tot hout en specerijen.
In de 19e en 20e eeuw groeide de Zaanstreek verder uit tot een centrum van voedselverwerking. De geur van cacao hing letterlijk in de lucht. Langs de oevers van de Zaan vestigden zich beroemde namen als Verkade, Pette en Cacao de Zaan. Sommige fabrieken schakelden over van wind naar stoom en later elektriciteit; andere begonnen iets later, maar vormden samen de ruggengraat van de Nederlandse cacao-industrie.
Tot op de dag van vandaag worden er in dit gebied tonnen cacao verwerkt, en is het nog steeds één van de grootste cacaoverwerkende regio’s ter wereld.
De Cacaoboom – een tussenstop vol smaak en verhaal
Op weg naar de Zaanse Schans vind je aan de Goeman Borgesiusstraat 1 in Zaandijk een bijzondere plek: Chocolaterie De Cacaoboom. Deze sfeervolle winkel is een eerbetoon aan het rijke cacaoverleden van de streek.
Hier proef je ambachtelijke chocolade – gemaakt met ingrediënten uit de Zaanstreek zelf, waaronder van de iconische Cacao de Zaan – én originele cakes, koffie en matcha. Alles met liefde bereid en met een knipoog naar het lokale erfgoed.
De Rode Buurt van Zaandijk – meer dan een bijnaam
De Cacaoboom ligt in een bijzonder stukje Zaandijk dat bekendstaat als de “Rode Buurt”. Deze naam komt vermoedelijk van de rode dakpannen die kenmerkend waren voor deze arbeiderswijk, maar wordt ook in verband gebracht met de sterke sociaaldemocratische beweging die hier begin 20e eeuw opkwam.
In deze buurt bloeiden ideeën over gelijke rechten, onderwijs, vrouwenemancipatie en sociale hervorming. In 1872 bracht zelfs Karl Marx een bezoek aan Nederland en sprak hij voor de Internationale Arbeidersassociatie – mogelijk in of nabij de Zaanstreek (dit wordt vermeld in historische bronnen, maar de exacte locatie blijft onderwerp van debat).
De straatnaam verwijst naar Goeman Borgesius, een sociaal-liberale politicus en minister van Binnenlandse Zaken (1897–1901). Hij was verantwoordelijk voor de Leerplichtwet van 1900, de Woningwet van 1901 en de Ongevallenwet van 1901 – wetgeving die hem de bijnaam “vader van de verzorgingsstaat” opleverde.
Verbind verleden en toekomst
Wil je het industriële en sociale erfgoed van de Zaanstreek écht beleven? Begin je route dan in deze historische wijk. Laat je inspireren door verhalen van sociale strijd, ondernemerschap en innovatie – en door de geur van versgebrande cacao.
Kom binnen bij De Cacaoboom, proef een stukje geschiedenis en geniet van iets lekkers. Daarna wandel je zó door naar de Zaanse Schans, waar molens nog altijd olie, verf, hout en specerijen malen – net als eeuwen geleden.
De Cacaoboom is meer dan een winkel.
Het is een ontmoetingsplek vol smaak, karakter en geschiedenis – het perfecte beginpunt voor een dag in de Zaanstreek.
Contact ons.
Interesse in een samenwerking. Contact ons en we nemen zo snel mogelijk contact op!